سایت تحلیلی خبری فیلمروز:بیایید خودتان را جای آقای کارگردان و فیلمنامه‌نویس بگذارید. تصور کنید به شما پیشنهاد ساختن سری دوم سریال زیرخاکی را می‌دادند. گزینه‌های شما برای ساختن فصل دوم چه بود؟ آنها را به دهه۹۰ می‌آوردید و فریبرز و خانواده‌اش را پیرتر و بزرگ‌تر نشان می‌دادید یا آنها را به دهه۷۰ یا ۸۰ می‌بردید؟ آنها را در همان زمان نگه می‌داشتید و کاراکترها و خرده‌روایت‌های بیشتری به قصه وارد می‌کردید و قید پیر و جوان شدن آنها را می‌زدید؟ جلیل سامان قید گزینه اول را زده و از منطقه امن و آشنای خودش دور نشده و نهایتا حاضر شده جنگ و طلسم و نهادهای ابتدای انقلاب را به داستانش اضافه کند. آسیب‌شناسی از برخی نهادهای اول انقلاب و مواضع و نوع مدیریت سال‌های ابتدایی انقلاب چندسالی است آگاهانه یا شاید هم ناآگاهانه در برخی سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی موردتوجه قرار گرفته و بستری برای روایت داستان‌ها شده است. نهنگ عنبر، هزارپا و مصادره ازجمله این فیلم‌ها بودند و شاخص‌ترینش در حیطه سریال‌سازی، می‌خواهم زنده بمانم است که این روزها از شبکه نمایش خانگی پخش می‌شود.
شاید همین ریسک‌ناپذیری سامان بوده که باعث شده گاهی تکرار لوکیشن، دیالوگ و فضا و گره‌های داستان باعث آزار مخاطبان شود. کاراکتر فریبرز گاهی گرفتار همین تکرارها می‌شود و شباهت‌های عجیب برخی سکانس‌های جنگی به فیلم ضدگلوله هم از همین بسته بودن فضا و شاید ناآشنایی سامان می‌آید. البته شاید انتخاب زمان آغاز جنگ برای ساخت فصل دوم به‌دلیل تداوم ساخت این سریال در ادامه باشد. به هرحال سریال‌های موفق و پربیننده در سال‌های اخیر کم شده و هرکدام‌شان غنیمتی است برای سازمان عریض‌وطویل صداوسیما. جلیل سامان پیش از قسمت دوم با انتشار پستی در صفحه اینستاگرامش ابراز امیدواری کرد که برخی نهادها صبر بیشتری برای مقابله با فصل دوم زیرخاکی داشته باشند که البته معلوم نیست این آرزو برآورده شد یا خیر. اما این حرکت آقای کارگردان هم نتوانست بار سیاسی این سریال را بیشتر کند و فصل دوم زیرخاکی آگاهانه ازسمت سیاست به‌سمت خانواده و اجتماع رفته و بستر خانواده را برای روایت قصه انتخاب کرده است. حتی در نهادها و اداره‌ها هم با نگاهی فردی و انسانی به داستان‌ها ورود می‌شود و از کنایه‌های آشکار و پنهان به برخی از افراد و سازمان‌ها هم نمی‌گذرد.
نکته بعدی ورود بی‌دلیل طلسم و روح به قصه فصل دوم است. این درحالی است که در ابتدای انقلاب و براساس اسناد و کتب منتشرشده فضای طلسم و جادو حاکم نبوده و این فضا از اوایل دهه۷۰ در جامعه ایرانی بیشتر می‌شود و فضای معنوی جنگ و تاثیرات انقلاب، اجازه گرایش به این موضوع را به مردم نمی‌داد. سامان برای فربه کردن داستان می‌توانست سراغ ابزارهای دیگری برود، اما انتخاب طلسم شاید با یافتن گنج مناسب‌تر بود، اما ای‌کاش به ارجاعات و صحت تاریخی هم توجه می‌شد.
زیرخاکی ۲ درمجموع ضعیف‌تر از فصل قبل است، اما به هرحال ویژگی‌هایی دارد که به‌نسبت سریال‌های دیگر غنیمت است. شاید اگر زمان بیشتری برای نوشتن سری دوم بود و عجله برای ساخت آن از طرف مدیران نبود، با سریال بهتر و دقیق‌تری مواجه بودیم
منبع: روزنامه فرهیختگان
