گفتگو با محمد کارت کارگردان فیلم کوتاه “بچه خور” پیرامون جشنواره فجر و حواشی آن

 

محمد کارت یکی از پر افتخارترین فیلمسازان مستند این روزهای سینمای ما با اولین ساخته کوتاه داستانی اش ، نظرهای بسیاری را به سمت خود جلب کرده است. فیلم ” بچه خور ” با فاصله گرفتن از موقعیت های تکراری و کلیشه شده  در بسیاری از تولیدات فیلم کوتاه، به سراغ اقشار فرودستی رفته که تمام زندگی و دارایی خود را به پای بازی قماری ریخته اند که مهمترین آسیبش را کودکانی میبینند که در این موقعیت خفقان اور ، عشق و معصومیت را جستجو می کنند .فضاسازی هوشمندانه کارگردان در ترسیم موقعیت یک قمار خانه و تسلط او بر رفتار شناسی کاراکترها  که بچه خور را به یکی از حرفه ای ترین تولیدات کوتاه سینمای ما مبدل ساخته است ، از آن دست نکاتی است که حتی در فیلم های بلندی که  امروزه روانه اکران سینما ها می شوند  نیز کمتر می توانیم نشانه هایی از آنها را به دست آوریم.

با توجه به نمایش فیلم در جشنواره فیلم فجر و حواشی ای که آیین نامه جشنواره برای جلوگیری از ورود فیلم های بالاتر از ۱۵ دقیقه به وجود آورده ( که همین امر انصراف سه فیلمساز فیلم کوتاه را از جشنواره فیلم فجر در پی داشت ) ، خبرنگار فیلمروز با محمد کارت گفتگویی کوتاه داشته است:

 فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر چه جایگاهى دارد و به نظر شما این جشنواره با نمایش فیلم هاى کوتاه می تواند چه دستاوردى براى فیلمسازان کوتاه به همراه داشته باشد؟

  همانطور که میدانید جشنواره فیلم فجر مهم ترین رویداد هنرى کشور است که در این زمان تمرکز رسانه ها و اذهان عمومى به مقوله سینما بیشتر مى شود. و این وضعیتى که به لحاظ تبلیغاتى در این دوران به وجود مى آید، باعث آماده سازى ذهن مخاطبان مى شود و از این رو کارکرد سینما در جامعه بیشتر مى شود و در نتیجه باعث میشود توجه مخاطبان به بخش هاى مختلف جشنواره نیز جلب شود. از آنجایى که این رویداد ملى طبیعتا باید سینماى کوتاه را هم در خودش جاى دهد و به مخاطبانش معرفى کند، حضور بخش فیلم کوتاه هم براى فیلمسازها و هم براى سینماى کوتاه مغتنم است. و با توجه به رویکرد مدیران جشنواره درباره حضور مجدد فیلم کوتاه، جشنواره فیلم فجر مى تواند مسیر مناسبى را براى عرضه ى فیلم کوتاه و تربیت مخاطبان ایجاد کند.

 آیا نمایش فیلم کوتاه در فضاى جشنواره فجر مى تواند براى فیلمسازان جوان همانند سکوى پرتابى براى ساخت  فیلم بلند باشد؟

– اساسا اینکه میگویند سینماى کوتاه سکوى پرتاب و یا پله اى براى فیلم بلند است بیراه نیست، به دلیل اینکه در دنیا هم شاید فیلمسازانى باشند که همیشه و تمام عمرشان فیلم کوتاه ساخته باشند، اما در کشور ما به دلیل کمبود بازار عرضه و تقاضا و نبود مسیر مناسبى براى ارائه آثار ، فیلم کوتاه دچار جشنواره زدگى می شود و این جشنواره زدگى فیلمساز را در مسیر حرکتش اغنا نمیکند. زیرا که حرف فیلمساز را تعداد مخاطبان کمترى میفهمند و کمتر حرفش منتشر مى شود. این عدم انتشار گسترده و این وضعیتى که فیلم کوتاه تنها براى مخاطبان اندک علاقمند به فیلم کوتاه قابل دسترس است، فیلمساز را به این جهت سوق مى دهد که براى امتحان خودش و گفتن حرفهاى بزرگتر به سمت سینماى بلند گرایش پیدا کند، که هم بازار بیشترى دارد و هم مخاطبان بیشترى. این به معناى ارجح بودن فیلم بلند نیست، من به عنوان یک فیلمساز سینما برایم اهمیت دارد، شاید زمانى در سینماى مستند بتوانم حرفم را بزنم، شاید در سینماى کوتاه و شاید حتى با انیمیشن. درست است که از لحاظ تخصص با هم متفاوت هستند اما مهم سینماست و براى فیلمسازى که قرار است تجربه کند تفاوتى ندارد. طبیعتا اگر زمانى فکر کنم حرفى که میخواهم بزنم باید در بستر فیلم بلند باشد حتما اینکار را خواهم کرد. گونه اش براى من فرقى نمیکند، این سینما است که اهمیت دارد. جشنواره فجر بسترى را براى فیلمساز مى تواند فراهم کند که حضورش استمرار داشته باشد. و می تواند همانند تاییدى بر فیلمساز باشد که نشان دهد او در مسیر و جریان اصلى و ملى کشور است و در این راه مسیر را برایش هموار کند.

 با توجه به این نقش مهم و تاثیرگذارى که جشنواره فجر مى تواند در مسیر حرکت و رشد فیلمسازان فیلم کوتاه داشته باشد، نظر شما در رابطه با آیین نامه جشنواره فجر و قوانین آن چیست؟

 – این نکته باید اصلاح شود. یا از ابتدا جشنواره فیلم فجر باید هیئت انتخاب جداگانه داشته باشد و فیلم هاى کوتاه را با توجه به آیین نامه اش به صورت مستقل انتخاب کند ، یا اگر مى خواهد جشنواره ى جشنواره ها باشد یعنى جشنواره اى که منتخبین و نامزدهاى برگزیده ى جشن مستقل فیلم کوتاه و جشنواره فیلم کوتاه تهران را بپذیرد، باید تابع آیین نامه آنها باشد و از آنجایى که آن دو جشن محدودیت زمانى براى پذیرش آثار ندارند، جشنواره فجر هم باید این محدودیت زمان پذیرش فیلم کوتاه زیر ١۵ دقیقه را بردارد. و اساسا مناقشه و حاشیه اى هم که به وجود آمد به خاطر کنار گذاشته شدن چند فیلم خوب و شایسته بود که به خاطر همین موضوع حقشان ضایع شد. این محدودیت زمانى دایره انتخاب را تنگ تر مى کند و فیلم هاى خوبى به خاطر همین محدودیت از رقابت خارج مى شوند. البته امسال توجه دبیر جشنواره به درخواست هیئت مدیره انجمن فیلم کوتاه و رییس انجمن سینماى جوان مبنى بر افزایش تعداد فیلم ها مى تواند زمینه ساز تغییر و اصلاح آیین نامه در جشنواره سال آتى باشد.

 گاهى در جشنواره فیلم کوتاه تهران و یا جشن مستقل فیلم کوتاه، امکان دارد فیلمى بنا به هر مصلحت و دلیلى مورد توجه هیئت داوران قرار نگیرد، مثلا فیلم خود شما در جشنواره فیلم کوتاه تهران آنچنان مورد توجه داوران قرار نگرفت اما ممکن است همین فیلم ها با حضور یک هیئت انتخاب مستقل بتوانند در جشنواره فیلم فجر پذیرفته شوند.

 – اساسا ایده آل ترین حالت این است که جشنواره فیلم فجر یک هیئت انتخاب مستقل داشته باشد و از میان تمام فیلم هاى ارسال شده پذیرش صورت بگیرد. اما به دلیل اینکه این کار هزینه بر است و نیازمند حضور افراد متخصص در این حوزه و صرف وقت و انرژى جداگانه اى است، شاید جشنواره فیلم فجر تمرکزش بر فیلم کوتاه به این شدت نباشد. براى همین جشنواره فیلم فجر با ایجاد تبصره هایى در آیین نامه، دایره پذیرش را به برگزیده هاى جشن مستقل خانه سینما و جشنواره فیلم کوتاه تهران محدود کرده است. و البته تاثیرگذارى به یک اندازه ى آراى هر دو جشن این خوبى را دارد که کمتر در حق فیلمى بنا به سلیقه داوران اجحاف مى شود. چون مثلا در جشن مستقل فیلم کوتاه ۶٠ نفر از اعضاى آکادمى راى مى دهند و در جشنواره فیلم کوتاه تهران، فیلم ها  توسط هفت نفر داورى مى شوند، و در واقع دو نوع مختلف داورى صورت مى گیرد و عملا فکر مى کنم حق فیلمى ضایع نمى شود و فیلمى که واقعا مستحق باشد بالاخره در یکى از این دو جا گلیم خودش را از آب بیرون مى کشد.

 براى شرکت در جشنواره فیلم فجر، گفته مى شود شما یک نسخه ١۵ دقیقه اى هم از فیلمتان داشتید و آن را به دفتر جشنواره ارائه کردید.

 – بله، من به نظرم هر فیلمسازى بیشتر از هر کسى دلش براى فیلمش میسوزد، و از هرکسى هم بهتر مى داند فیلمش در چه بازه زمانى حرفش را بهتر مى تواند بزند و در چه مدت زمانى الکن مى شود. این حواشى که پیش آمد واقعا حاشیه بود و اصل ماجرا باید یک مطالبه به حق و منطقی نسبت به برداشته شدن محدودیت تایمی باشد. من احتمال مى دهم تمام فیلمسازانى هم که فیلمشان را بیرون آوردند به این دلیل بوده که فکر مى کردند فیلمشان در ١۵ دقیقه الکن شود و تاثیرگذارى لازم را نداشته باشد.

گفتگو از : کمال پورکاوه

تنظیم: دنیا چهرازی