فیلمروز : جشنواره فیلم فجر هنوز شروع نشده، اما بازار حواشی و انتقادها نسبت به این دوره آن قدر داغ است که نمی توان به راحتی از کنار آن گذاشت. هر روز یک کارگردان جامانده از فجر علیه جشنواره بیانیه می دهد، هر روز یکی از اعضای هیئت انتخاب به دلیل چشم پوشی اش از یک فیلم سرزنش می شود و هر روز…
چه بخواهیم چه نخواهیم، حاشیه با جشنواره سی و ششم عجین شده و بدون شک بر کلیت جشنواره امسال سایه افکنده است. این حاشیه ها امسال پیش از اعلام زمان ارائه آثار به جشنواره فیلم فجر شروع شد، همان زمان که تعدادی از کارگردان های مطرح از جمله بهمن فرمان آرا، ابوالحسن داوودی، عبدالرضا کاهانی و… تصمیم گرفتند فیلم هایشان را به جشنواره ارائه ندهند. پس از اعلام آثار پذیرفته شده و بیرون ماندن یک سری از فیلم ها، موجی از انتقادها به پا شد که همه سینماگرها و منتقدان سینمایی متفق القول عملکرد دبیر و هیئت انتخاب این دوره را زیر سوال بردند.
شاید هم حق داشتند، چون بیشتر از این از جشنواره ای که نام مهم ترین رویداد سینمایی کشور را یدک می کشد، انتظار داشتند. انتظار نداشتند که یکهویی ۱۰ فیلم را از جشنواره بیرون بکشند و مثل سال های قبل بگویند: «همه فیلم های بیرون مانده کیفیتشان از فیلم های منتخب پایین تر بود!» در ادامه چند نکته مهم جشنواره امسال را به همراه سید جمال ساداتیان، یکی از اعضای هیئت انتخاب، بررسی کرده ایم.
سید جمال ساداتیان
ارتباط قوه قضاییه با سینما چه بود؟
همه چیز از ماجرای دخالت قوه قضاییه در مرحله انتخاب و بازبینی فیلم های جشنواره سی و ششم آغاز شد. مهدی افتخاری، دبیر شورای اطلاع رسانی و افکارسنجی معاونت اجتماعی و پیش گیری از وقوع جرم قوه قضاییه، طی مصاحبه ای اعلام کرد که قوه قضاییه در جشنواره فیلم فجر به عنوان کارگروه فنی، فیلم ها را مورد بررسی قرار می دهد و امسال ورود این قوه جدی تر شده و حتی در انتخاب فیلم هایی که قرار است در جشنواره انتخاب شوند، نقش دارد.
«ارتباط سینما و قوه قضاییه!» این دقیقا همان جمله ای بود که بسیاری از سینماگران پس از شنیدن این خبر از زبانشان بیرون آمد. برخی که قصد داشتند فرم تقاضای جشنواره را پر کنند، اما با شنیدن این خبر تصمیم گرفتند فیلمشان را به جشنواره سی و ششم ارائه ندهند. چند روز پس از اعلام یکی از مسئولان قوه قضاییه، ابراهیم داروغه زاده دخالت این قوه را در جشنواره فیلم فجر تکذیب کرد و گفت: «قوه قضاییه هیچ دخالتی در جشنواره امسال ندارد!» گویا قوه قضاییه با گزاره دیگری با این عنوان که «صرفا فیلم های راه یافته به جشنواره فیلم فجر را از نظر اثرگذاری در پیش گیری از آسیب های اجتماعی داوری می کنیم»، قرار بود در جشنواره باشد.
سید جمال ساداتیان، تهیه کننده فیلم های «برف روی کاج ها» و «چهارشنبه سوری»، که امسال به عنوان یکی از اعضای هیئت انتخاب در جشنواره سی و ششم فعالیت داشته است، ضمن تکذیب دخالت قوه قضاییه در جشنواره امسال، اما دخالت ارگان های غیرسینمایی را در سینما تایید می کند. «فشارها و دخالت ها به غیر از جشنواره، در طول ۱۲ ماه سال همیشه بالاسر سینما وجود دارد. فیلم ها پروانه نمایش می گیرند و وقتی خبر صدور پروانه نمایششان اعلام می شود، فشارها از بیرون شروع می شود. خود من چند فیلم تهیه کردم که هر یک از آن ها با وجود سپری کردن پروسه قانونی، باز با مشکل رو به رو شدند. این شرایطی است که در کشور ما حاکم است.»
محمد حیدری
تصمیمات ناخوشایند
سال گذشته طی تصمیماتی از سوی محمد حیدری، قرار شد بخش نگاه نو از جشنواره حذف شود. قرار شد فیلم اولی ها در بخش مسابقه سینمای ایران شانس حضور در جشنواره را پیدا کنند. اما با این کار، تعداد فیلم اولی های کمتری می توانستند در جشنواره شرکت کنند. این تصمیم با بازتاب ها و انتقادهای بسیاری همراه بود. چون بسیاری از استعدادهای ناشناخته و فیلم اولی ها خود به خود شانس حضور در جشنواره را از دست می دادند. امسال هم در اسامی آثار پذیرفته شده فیلم اولی ها حضور کم رنگی دارند و بسیاری از آن ها فیلم هایشان از جشنواره کنار گذاشته شده است.
ساداتیان می گوید: «سال های گذشته جسته و گریخته صحبت هایی می شنیدم که برخی از فیلم اولی هایی که فیلم هایشان در بخش نگاه نو مورد قضاوت قرار می گرفت، خواستار این بودند که آثارشان در بخش مسابقه سینمای ایران به نمایش دربیاید. طی تغییراتی قرار شد برخی از فیلم اولی ها به بخش مسابقه راه یابند. اما در ادامه بسیاری از فیلم اولی ها از این تغییر گلایه مند بودند و تمایل داشتند دوباره بخش نگاه نو در جشنواره دایر شود. فکر می کنم همه این فراز و فرودها موجب این تغییرات شده است. این ها چیزهایی بود که من در این مدت شنیدم، اما باید ببینیم که شورای سیاست گذاری و دبیر جشنواره چه توضیحاتی در این رابطه دارند که ارائه دهند.»
پدیده هایی که از فجر بیرون ماندند
«آستیگمات»، «گرگ بازی»، «واسطه» و «درخونگاه» تعدادی از فیلم های بیرون مانده هستند که پیش تر از آن ها به عنوان پدیده های جشنواره امسال یاد می شد. طبق شنیده ها، این فیلم ها به دلیل پرداختن به موضوعات حساس و فضای بکر رئالیسمی شان از جشنواره کنار گذاشته شدند. ساداتیان اما در پاسخ به دلیل اصلی انتخاب نشدن این فیلم ها می گوید که فیلم های بیرون مانده نتوانستند در زمان مقایسه و رقابت با فیلم های دیگر رضایت هیئت انتخاب را به دست آورند و با فاصله کم فیلم های دیگری انتخاب شده است!
جشنواره ای بدون سوژه ملتهب
امسال نه قرار است شاهد سوژه های ملتهب باشیم و نه شاهد غافل گیری و پدیده ای. «فیلم های امسال دو مبحث را دنبال می کنند؛ یکی بحث محتوایی و یکی هم بحث ساختاری. فیلم ها به لحاظ ساختاری ادامه همان وضعیتی هستند که بقیه فیلم ها از آن تبعیت می کنند و به لحاظ محتوایی، اغلبشان به موضوعات اجتماعی و سینمای دفاع مقدس اشاره می کنند. به نظرم بعضی از فیلم ها می توانند در جشنواره امسال جلب توجه کنند. فیلم های امسال، فیلم های بدی نیستند، ولی باید صبر کرد و منتظر نمایش آن ها در جشنواره ماند. ما فیلم های قابل قبولی به خصوص در حوزه دفاع مقدس داریم. چند سالی بود که فیلم های خوبی در این حوزه نمی دیدم و شاید این ژانر کم کم داشت مهجور واقع می شد. اما امسال خیلی فیلم های خوبی در این حوزه دیدیم و فکر می کنم این فیلم ها، حوزه دفاع مقدس را دوباره احیا کردند.»
فیلم سوء تفاهم
چهار فیلم با یک بلیت
«به وقت شام»، «سوء تفاهم»، «تنگه ابوغریب» و «لاتاری» چهار فیلم مهمی هستند که همگی با حمایت موسسه اوج ساخته شدند. حضور این چهار فیلم که در زمان تولید با حاشیه های بسیاری مواجه شدند، در کنار تعداد دیگری از فیلم هایی که فارابی و دولت از آن ها حمایت کرده اند، خود به خود موجب تلقی یک نگاه دولتی و نادیده گرفتن بخش خصوصی از سوی جشنواره شده است. «امسال هم سینمای بخش دولتی در جشنواره حضور دارد و هم سینمای بخش خصوصی. فیلم هایی هم که از آنها نام بردید، فیلم های قابل قبولی بودند که انتخاب شدند و ایرادی ندارد که دولت از برخی فیلم ها حمایت کند.»
چرا «سوءتفاهم» انتخاب شد؟
«سوءتفاهم» احمدرضا معتمدی یکی از آثاری است که اواسط تولید خود دچار حاشیه شد و به دلیل انصراف بازیگران اولیه اش از حضور در این فیلم، با تاخیر فیلم برداری اش آغاز شد. فیلم معتمدی به شکل کامل به دفتر جشنواره ارائه نشده بوده و هنوز عده ای برایشان سوال است که چطور اعضای هیئت انتخاب درباره آن نظر دادند.
ساداتیان می گوید: «سوءتفاهم را به شکل کامل ندیدیم و چند دقیقه کم داشت. اما به نظرم نسخه ای که ما دیدیم، کامل بود و می توانستیم با این تعبیر که فیلم پایان باز دارد، آن را بپذیریم. ولی قصه سر و شکلش کاملا مشخص بود.»
چرا فیلم های تبریزی و صدرعاملی جا ماندند؟
کمال تبریزی و رسول صدرعاملی از جمله کارگردانان مطرح سینما بودند که پیش بینی می شد پس از سال ها دوباره بتوانیم شاهد حضورشان در جشنواره فجر باشیم. هر دو در ماه های اخیر در تکاپوی این بودند که فیلم هایشان را به جشنواره امسال برسانند و با این که در روزهای پایانی فیلم برداری قرار داشتند، گویا فرم حضور در جشنواره را پر کرده بودند. «آقای تبریزی ظاهرا فرم را پر کرده بودند، ولی مثل این که فیلمشان را تحویل دفتر جشنواره ندادند. فیلم آقای صدر عاملی را هم تا روز آخر به ما گفتند که قرار است تحویل جشنواره بدهند، اما تحویل ندادند.»
پیش داوری درباره یک فیلم
چند روز پیش ساداتیان در مورد فیلم «شعله ور» حمید نعمت الله اظهار عقیده کرد و در مورد محتوای این فیلم در یک جمله گفت که «شعله ور» سر و شکل فیلم های قبلی آقای نعمت الله را ندارد و سلیس و روان نیست. اما اظهارنظر ساداتیان درباره «شعله ور» با واکنش نعمت الله همراه شد. «نمی خواهم در مورد این موضوع صحبت کنم، چون وقتی بعضی ها سعه صدر یک نقد ساده را ندارند و بهشان بر می خورد، چرا باید اظهارنظر کنم. یک خبرنگار در مورد نظر شخصی ام در مورد فیلم «شعله ور» پرسید و من هم نظرم را گفتم. گفتم فیلم قابل قبولی است، اما قصه اش مثل فیلم های قبلی آقای نعمت الله روان نیست.»
منبع : هفته نامه چلچراغ
