حفظ بشریت در قبال خطرات عظیم ناشناخته/درباره فیلم من مادر هستم

 

 هیلاری سوانک و احیای کره زمین

سایت تحلیلی خبری فیلمروز: آخرین باری که هیلاری سوانک هنرپیشه ۴۵ ساله زن متولد ایالت سردسیر نبراسکای امریکا در یک فیلم علمی – تخیلی بازی کرد، مربوط به سال ۲۰۰۳ و فیلمی به نام «The Love» می‌شد. در آن فیلم سوانک در قالب یکی از اعضای تیمی تحقیقاتی و علمی که سطح زمین را می‌کاویدند و به عمق فرو می‌رفتند تا کره خاکی را از خطر نابودی در مواجهه با یک خطر ناشناخته تازه مصون نگه دارند، حضور محسوسی داشت و این در همان مقطع زمانی ویژه‌ای روی داد که هیلاری با بازی‌های خبرسازش در دو فیلم «پسرها گریه نمی‌کنند» محصول ۱۹۹۹ و «عزیز یک میلیون دلاری» عرضه شده در ۲۰۰۴ دو جایزه اسکار بهترین بازیگر زن سال را دریافت کرد و در این حد فاصل در آثار دیگری مانند «بیخوابی» کار سال ۲۰۰۲ کریستوفر نولان، «خاک سرخ» (۲۰۰۴) و «آمه لیا» (۲۰۰۹) نیز جلب نظر کرد. درخشش در «مرد خانگی» وسترن سال ۲۰۱۴ تامی لی جونز و سریال تلویزیونی «اعتماد» در ۲۰۱۸ سوانک را پس از چهار، پنج سال حضورهای معمولی باز در مرکز توجه قرار داد و اینک «من مادر هستم» می‌تواند محل و دلیلی برای توجه دوباره به وی باشد.

اتفاقات فیلم «من مادر هستم» از همه اینها و حتی «The core» عجیب تر و غیرمعمول‌تر است و سوانک در آن ایفاگر نقش زنی است که صرفاً با نام و عنوان مادر شناسایی و صدا زده می‌شود و چنین آدمی در بین دو کاراکتر دیگر قرار می‌گیرد که یکی از آنها دختری جوان با بازی کلارا روگارد است و دیگری موجودی روبوت وار با اسم AI (با صدای رز برن) و پیامد چنین مسأله‌ای کشیده شدن کاراکتر سوانک به مهلکه‌ای است که از روابط قبلی دختر جوان با روبوت مورد بحث برمی‌خیزد.

لزوم انتخاب

آن چه این ارتباط ها و محل استقرار و زندگی این کاراکترها را سخت تر و غیرعادی‌تر می‌کند، این است که در زوایای زمین صدها انسان سرگردان و افراد گزینش شده دستچین شده‌اند و هدف از جمع آوری آنها ایجاد زمینه تازه‌ای از تولد انسان‌ها در مواجهه با خطرات ناشناخته و عظیمی است که کره زمین را تهدید می‌کند. به واقع برخی مدیران و مبارزان راه احیای کره خاکی می‌خواهند با ایجاد یک موج تازه از تولد انسان‌ها پدیده زندگی در این کره را استمرار بخشند و بشریت را حفظ کنند و با دختر جوان است که دست به انتخاب بزند یا در این امر با سایرین مشارکت ورزد یا برعکس با پرهیز از آن، راه انفرادی خودش را برود. بخصوص که توضیحات کاراکتر سوانک و روبوتی که دختر جوان همبازی و شریک اجتماعی اوست، پیرامون این مسأله و سایر الزام‌ها و رویدادهای روز بسیار متفاوت با یکدیگر است. این دختر باید به کدام یک از این اشخاص و به کدام نظریه و راهکار اعتماد و رجوع کند.

تحت الشعاع درخشش‌های فردی

فیلم با این مشخصات عجیب نه کار یک فیلمساز کارکشته بلکه اولین فیلم بلند گرنت اسپوتور به شمار می‌آید و او هنرمندی است که پیشتر عمده فعالیت‌هایش در سینما متمرکز بر نوشتن سناریو و داستان اولیه فیلم‌ها و دستیاری کارگردان‌ها بود. اولین سر و صداهای مرتبط با «I am Mother» و نشانه‌های تحسین این فیلم در فستیوال سان دنس ۲۰۱۹ که مختص فیلم‌های مستقل و آثار استودیوهای کوچک است، رویت شد و با اکران عمومی آن از ۲۰ خرداد ۹۸ در سطح جهان این روند شدت گرفته است. این که «من مادر هستم» در درجه اول محصول شرکت انقلابی و متفاوت نت فلیکس است، تحت الشعاع این مسأله اساسی‌تر قرار می‌گیرد که سازندگان این فیلم به رغم خمیرمایه اولیه و داستان مرجعی که آن قدرها هم پر و پیمان نیست، توانسته‌اند با ادواتی جنبی و البته تکیه بر بازی‌هایی حرفه‌ای شبیه آن چه از سوانک دیده می‌شود، «من مادر هستم» را کاری خاص و متفاوت جلوه بدهند.

این فقط کار من نیست

این البته چیزی نیست که هیلاری سوانک نیز آن را بپذیرد یا به آسانی مایل به اعتراف به آن باشد. وی که شخصیت سرسخت‌اش او را به یکی از بهترین گزینه‌ها برای ایفای نقش زنان مستقل و مبارزه‌گر تبدیل کرده و اراده آهنین و صدای کمی تا قسمتی مردانه‌اش هم او را در این راه محکم‌تر ساخته است، می‌گوید: من هرگز این احساس را نداشته‌ام که به تنهایی و براساس قدرت بازی‌ام یا هنرهای فردی دیگری کل یک فیلم را بر دوش خود حمل می‌کنم و به واقع نیز این طور نیست. برعکس من همواره احساس بازیگری را داشته‌ام که در ابتدای دوران کار خویش است و با هر فیلم تازه‌ای به وجد می‌آید و وارد یک روند آزمون و خطا می‌شود. به واقع حضور در عرصه سینما و بازی در فیلم‌ها ۳۰ سال پس از شروع این پروسه برای من همان تازگی‌ای را دارد که در اولین سال‌های بازیگری‌ام داشت.

با این حال امکان ندارد که سوانک این را منکر شود که کاراکتر محوله به وی در فیلم «من مادر هستم» چیزی مانند کارهای سابق او است و وجوه تمایز آشکار و زیادی با گذشته وی ندارد. این موجود عجیب که صرفاً با کلمه مادر نامیده می‌شود، واقعاً کیست و چه می‌کند؟ این سؤالی است که سوانک در اوایل تابستان ۲۰۱۹ این گونه به آن پاسخ می‌دهد: مدت‌ها است که پیدا کردن سوژه‌های منحصر به فرد و متفاوت بسیار سخت شده و در اکثر اوقات سناریوی فیلمی به شما پیشنهاد و متن آن به شما واصل می‌شود که نمونه‌ها و کپی‌های مشابه آن بارها و بارها در گذشته به دست تان رسیده بود. فرق داستان«I am Mother» با فیلم‌هایی از آن دست که گفتم همین مسأله است و وقتی آن را خواندم، احساسی تازه و متفاوت به من دست داد. این داستان شرایط فعلی کره خاکی را که بخشی از آن آشکار و بقیه آن پنهان است به‌خوبی روشن می‌کند و جهانی را به تصویر می‌کشد که به طور واضح چند قطبی و چند پاره شده است و سایرین و مردم عادی سهمی در ترسیم شرایط آن ندارند و فقط طبق خواسته‌های سایرین به زندگی می‌پردازند و چیزی از خود ندارند و هر چه هست دنباله روی ایده‌های سایرین و افراد قدرتمندی است که زمامداری یک دنیای پس از فاجعه‌ای بزرگ و احتمالاً زیست محیطی را در دست گرفته اند.

دغدغه آینده

یک مشخصه آشکار چنین دنیایی سیاه و سفید بودن آدم‌ها و کارها و وجه تفکیک بالنسبه آسان بین آنهاست. ما با آدم‌های خاکستری زیادی که دوسویه باشند و هر لحظه به شکلی در آیند طرف نیستیم و لزوماً هیچکس سلامتی و محیط زیست را جدی نمی‌گیرد. شک نکنید که فیلم حتی در صورت ضعیف شمرده شدن سناریوی آن یک اثر هنری است که کنجکاوی‌ها را برمی‌انگیزد و انسان را به تفکر وا می‌دارد و نسبت به شرایط کره زمین و آینده آن دچار دغدغه می‌کند.